Proje Hazırlama Sürecindeki Deneyimlerim & Önerilerim
Proje hazırlamaya nasıl karar verdim?
Zorlu ve yorucu bir çalışma barındıran 1 yılın ardından liseye ve lise ortamına ısınmaya çalışan bir 9. sınıf öğrencisiydim. Fen lisesi kazanmış, sonunda bana ve kapasiteme uygun bir eğitim sistemi içerisine gireceğimi düşünmüş; gerçeklerle yüzleşmek ise sadece 1 ayımı almıştı :)
Evet, dersler daha zordu. Eskisi gibi her ödevimi ve dersimi tereyağından kıl çeker gibi rahatça tamamlayamıyordum. Eskisine nazaran beni zorlayabilecek bir sistemin içerisine girmeme rağmen içimde hala bir şeyler eksikti; ne yapabilirim, ben ne yapmak istiyorum sorularını sormaktan kendimi alamıyordum.
Bu düşüncelerimin üzerine bir gün 10. sınıftan 2 öğrenci sınıfımıza bir sunum yapmaya geldi. Bu sunumun bir yarışma için olduğunu ve alıştırma yapmaları gerektiğini söyleyerek hazırladıkları akademik araştırmayı bizlere sundular. Okulumda bir yarışma için proje hazırlayan sadece bu 2 öğrenci vardı. Bunun beni ne kadar rahatsız ettiğini yazımın sonlarında açıklayacağım.
Araştırma konuları benim hiç ilgimi çekmese de bu 2 öğrenciye çok imrenmiştim. Araştırmak istedikleri konuyu bir arama motoru aracılığıyla 2 dakika üstünkörü okumak yerine makaleler üzerinde detaylı analizler yaparak bu konudaki bilgilerini derinleştirmiş, konuya bir yenilik getirmiş ve bunu rapor olarak yazıya dökmüşlerdi. Üstüne üstlük bu raporu yaklaşık 200 kişiye sunmuş ve bölge sergisine davet edilerek ilk aşamayı geçmişlerdi. Benim için bu tam bir kazan-kazan durumuydu ve arkadaşımın kolunu çekiştire çekiştire “Biz de bunu yapacağız” dedim. Bu sürecin aslında daha detaylı, zorlu olduğunu ve yorucu geçebileceğini deneyimledikten sonra anlıyorum. Pişman mıyım, asla! Yeniden deneyimleyecek miyim, evet :)
Bu süreç benim için tam olarak nasıl işledi?
Danışman bulma, literatür taraması gibi genel aşamaları anlatmayacağım. Düşünce ve duygularımın geri dönüp yazımı incelediğimde bana ve bunu okuyacak olan lise öğrencilerine daha çok yardımcı olacağını düşünmekteyim.
Öncelikle tabii ki bir arayış sürecine girdik, bu süreçten sonra araştıracağımız konuyu genel hatlarıyla bulduk. Her araştırmamızda yeni bir şey ortaya çıktı, projemize o şeyi de entegre ettik. Kafamda sürekli nasıl bu projeyi daha da ilerletebilirim sorusu dönüyordu ancak sürekli başladığım noktaya geri geliyordum, bunu size üzülerek söylüyorum ki araştırma konusunu yanlış seçtim. Yeni bir şeyler öğrenmekten çok zevk alan bir birey olarak maalesef eğlenerek öğrendiğim noktalar çok nadiren oldu, kimya alanından tarım ve hayvancılık teknolojileri tematik alanını seçmiştik ve bu hiç “benlik” değildi. Planladığım kariyer yolumdaki hiçbir hedefle örtüşmüyor olmasına rağmen yine de bana çok fazla getirisi oldu. Bunu da diğer başlıkta açıklayacağım.
Sonuç ne oldu derseniz de, bölge sergisine davet edildik ancak derece alamadık. Şahsen proje konusunun kötü olduğunu düşünmüyorum. Dünyadaki büyük tehditlerden olan su kıtlığına vurgu yapan ve buna çözüm getiren bir proje hazırladık; takdir edersiniz ki bu proje kongrelerde sunulmaya çok uygun olmasına rağmen bilim yarışmalarında -hele ki kimya alanında- geri plana düşüyor. Yakın zamanda projemizi makale haline getirmeyi amaçlıyoruz.
Neler kazandım?
- Akademik araştırma için uygun siteleri ve literatür taraması yapmayı öğrendim.
- Sunum becerilerimi geliştirdim.
- Akran öğrenmesinin önemini keşfettim.
- Proje yazımını öğrendim.
- Takım olarak çalışmanın zorlayıcı ve kolaylaştırıcı yönlerini gördüm.
- Zihnimi daha fazla yordum, kendimi daha çok geliştirdim.
- Bazen yorulsam ya da sıkılsam da bir amaç uğruna çalışmanın bende mental olarak pozitif etkileri olduğunu gördüm.
Neden kendini akademik anlamda geliştirmek isteyen her lise öğrencisi proje yapmalı?
Eğitim sistemimizde “proje” ödevi adı altında verilen görevler öğrencilere ezber yaptırmaktan, test çözdürmekten öteye geçmiyor. Anaokulu öğrencilerinin yaratıcılık seviyeleri üniversite öğrencilerinin yaratıcılık seviyelerinden daha yüksek. Zihnimizin üretkenliği, yaratıcılığı bu bilimsel verilere göre her bir öğretim sistemini geçtiğimizde azalıyor. Çünkü “neden” sorusunu okulda neredeyse hiç kullanmıyor, problem çözme yetisini çözdüğümüz testleri tam yapmaktan ibaret sanıyoruz. Bunlar belki de sistemin bize dayattığı harici sorunlar olabilir, ancak çözüm bizim elimizde. Sistemdeki bu eksikleri fark etmiş ve “akışına bırakayım” yerine “buna çözüm bulmam ve kendimi geliştirmem lazım” mentalitesine sahip her lise ve üniversite öğrencisine Yetkin Gençler Eğitim Programı’nı öneriyorum.
Literatür taramasını, proje ve/veya makale yazımını üniversitede ya da sonrasında öğrenmek zorundayız diye bir kaide yok. Dersleriniz size hafif geliyor, derinlemesine bir araştırma içerisine girmek istiyor ve özellikle de pandemi sürecindeki günlerinizi verimli geçirmek istiyorsanız proje yazımının tam size göre olduğunu düşünüyorum! Bence lise ya da ortaokul zamanlarında bu temeli atabilirseniz kariyer yolunuzu da daha bilinçli bir şekilde yönetebilirsiniz.
Son olarak bu başlık altında proje hazırlamak isteyen bazı fen lisesi öğrencilerinin zorluk çekmesinin muhtemel olduğu bir konudan bahsetmek istiyorum. Diğer lise türlerindeki eğitimi ve donanımı bilmediğim için kesin yargılarda bulunmak istemiyorum. Ancak Türkiye’de Bilim ve Sanat Merkezleri haricinde neredeyse hiçbir okulda bir araştırma için yeterli donanım bulunmadığını biliyorum. Fen Liselerine ayrılan fonların diğer birkaç okul türüne göre daha fazla olması gerekmesine rağmen maalesef pratikte bu böyle işlemiyor. Oysaki fen liselerinde BİLSEM’e devam etmeyen/BİLSEM öğrencisi olmayan birçok üstün yetenekli öğrenci var. Ben de bu öğrencilerden biri olarak söylüyorum ki, bilgi açlığı çektiğimiz birçok konuda rahatça araştırma ve deney yapma hakkına sahip olmalıyız. Bu hakkı nasıl ve ne zaman elde ederiz, orası meçhul. Bir okulda proje yapan sadece 2 öğrenci olmamalı, fen lisesi demek “öğrenciler 3 konu fazla görsün, konular zaten ufacık detaylarla yine ezber olsun, üstüne üstlük bu konular sınavda da çıkmasın” anlamına bence asla ama asla gelmiyor. Her ortamda, her öğretmen, her öğrenci birbirini desteklemeli. Ayrımsız herkesin içinde olan o yaratıcılığa daha fazla ket vurulmamalı!
Önerilerim
Uzun bir metnin ardından sanırım çoğunuzun en çok merak ettiği konuya geçebiliriz 👇
- Proje hazırlamaya mümkünse ortaokuldan başlayın. Diğer dönem liseye başlayacak iseniz benim gibi keşke önceden haberim olsaydı da 9. sınıfta da yapsaydım dememek için 9'da başlayabilirsiniz :)
- Araştırmanızı gerçekten merak ettiğiniz veya kariyer planınıza olumlu etki edebilecek konulardan seçmeye çalışın. Sırf yarışma için proje yapmaya değil de kendinizi geliştirmeye ve eğlenmeye bakın.
- Tek kişi olarak bir proje hazırlamak yerine 2–3 kişi hazırlarsanız kendinizin sadece akademik yönünü değil; takım çalışması ve iletişim becerileri gibi yönlerinizi de güçlendirirsiniz.
- Bu yapacağım öneriyi daha denemedim ancak sevmediğimizi düşündüğümüz bir dersten proje yaparsak o dersteki ezber kafasından kurtulabileceğimizi ve derse daha mantıksal açıdan bakabileceğimizi düşünüyorum.
- Son olarak projeye asla bitti gözüyle bakmayın. Her zaman eklenebilecek yeni şeyler vardır. Soru sormaktan ve öneri istemekten çekinmeyin.
Peki gelecekte sen ne yapmayı düşünüyorsun derseniz?
11. sınıfta psikoloji & yazılımı, 12. sınıfta da fizik & biyoloji disiplinlerini birleştirerek kapsamlı ve inovatif projeler hazırlamayı amaçlıyorum. İnterdisipliner yaklaşımla bakıldığında farklı noktalara değinilebileceğini düşünüyorum.
Umarım yeni başlayanlar/başlamak isteyenler için bir rehber olabilmişimdir. Bilimle kalın!
Bana ulaşabileceğiniz LinkedIn adresim: https://www.linkedin.com/in/adadinmez/
